Tiền mãn kinh là giai đoạn trước khi phụ nữ bước vào mãn kinh hoàn toàn. Trong thời kỳ này, các triệu chứng có thể xuất hiện và gây khó chịu cho phụ nữ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu các triệu chứng của tiền mãn kinh và cách giảm các triệu chứng này dựa trên khoa học.
Giai đoạn tiền mãn kinh
Giai đoạn tiền mãn kinh, còn được gọi là peri-menopause, là giai đoạn trước khi phụ nữ chính thức bước vào mãn kinh. Thời gian có thể kéo dài từ 3-7 năm và thường bắt đầu ở độ tuổi 40-50 tuổi [1].
Trong giai đoạn tiền mãn kinh, cơ thể của phụ nữ trải qua quá trình tự nhiên khi chức năng của buồng trứng và khả năng sản sinh hormone bắt đầu suy giảm. Trước tiền mãn kinh, nang trứng phản ứng với hormone kích thích nang trứng FSH và LH để tạo ra quá trình ovulation (rụng trứng). Tuy nhiên, trong giai đoạn tiền mãn kinh, nang trứng không còn phản ứng nhạy bén với các hormone này nữa, dẫn đến ngừng quá trình rụng trứng [2], [3].
Khi không có sự rụng trứng xảy ra, lượng estrogen và progesterone trong cơ thể phụ nữ giảm dần. Trong khi estrogen và progesterone là hai hormone quan trọng trong chu kỳ kinh nguyệt và hệ thống sinh sản [2], [3].
Các triệu chứng của giai đoạn tiền mãn kinh
Việc giảm dần nồng độ hormone estrogen và progesterone có thể gây ra những triệu chứng và thay đổi cơ thể phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh.
Hội chứng tiền mãn kinh
Hội chứng tiền mãn kinh là các triệu chứng liên quan đến mất cân bằng nội tiết tố xảy ra trong giai đoạn này. Các triệu chứng bao gồm đau và nhức ngực, giảm ham muốn tình dục và khô rát âm đạo. Một số người có thể đau trong quan hệ tình dục [4].
Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt
Trong giai đoạn tiền mãn kinh, chu kỳ kinh nguyệt trở nên thất thường, có thể dài hơn hoặc ngắn hơn. Nguyên nhân chính là do thay đổi nội tiết tố, giảm số lượng và chất lượng trứng, cùng với tâm lý căng thẳng [5].
Thay đổi tâm trạng
Trong giai đoạn tiền mãn kinh, phụ nữ thường trải qua các cảm giác tâm trạng thay đổi thất thường, giảm khả năng tập trung, mệt mỏi, lo lắng, cáu gắt và trầm cảm. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng những triệu chứng tâm lý này khá phổ biến và có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống [6].
Khó ngủ
Phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh thường gặp phải triệu chứng khó ngủ. Hormone estrogen là hormone ổn định chu kỳ giấc ngủ, và khi hormone này giảm có thể dẫn đến rối loạn giấc ngủ. Khó ngủ ở phụ nữ tiền mãn kinh có thể biểu hiện như khó khăn khi vào giấc ngủ, thức dậy sớm, ngủ không đủ giấc và cảm giác mệt mỏi khi thức dậy [7].
Bốc hỏa và đổ mồ hôi về đêm
Bốc hỏa và đổ mồ hôi về đêm là những triệu chứng thường gặp ở phụ nữ tiền mãn kinh. Triệu chứng này xuất hiện do sự thay đổi hormone trong cơ thể, đặc biệt là sự giảm estrogen. Bốc hỏa là cảm giác nóng rát lan tỏa từ ngực lên mặt và cổ, còn đổ mồ hôi về đêm là hiện tượng mồ hôi tiết nhiều trong khi ngủ [8].
Thay đổi về làn da và tóc
Trong giai đoạn tiền mãn kinh, phụ nữ thường trải qua những thay đổi về làn da và tóc. Làn da có thể mất đi sự đàn hồi do giảm sản xuất collagen và elastin, trở nên nhăn nheo và lão hóa. Ngoài ra, vấn đề nám da cũng thường xảy ra trong giai đoạn này do sự tăng sản xuất melanin [9]. Về tóc, mất cân bằng hormone trong tiền mãn kinh có thể dẫn đến tình trạng tóc mỏng và rụng nhiều hơn [10].
Thay đổi về xương
Trong giai đoạn tiền mãn kinh, phụ nữ có thể trải qua những biến đổi về sức khỏe xương. Hormone estrogen giảm dần dẫn đến mật độ xương mỏng và yếu hơn, suy giảm độ bền và tăng nguy cơ gãy xương [11], [12].
Cách vượt qua giai đoạn tiền mãn kinh
Triệu chứng xảy ra ở giai đoạn tiền mãn kinh dù là quá trình tự nhiên nhưng có thể gây khó khăn và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của phụ nữ. Dưới đây là các phương pháp giúp vượt qua triệu chứng tiền mãn kinh đã được nghiên cứu và chứng minh hiệu quả.
Thay đổi lối sống
Thực hiện thay đổi trong lối sống có thể giúp giảm triệu chứng tiền mãn kinh như lựa chọn chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn, đảm bảo giấc ngủ. Chế độ ăn uống lành mạnh gồm hạn chế tiêu thụ các thực phẩm cay, rượu bia, cafein và đường. Thay vào đó, tăng cường ăn nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu canxi và vitamin D. Vận động thể dục đều đặn hàng ngày cũng rất quan trọng như đi bộ, tập yoga, bơi lội giúp giảm căng thẳng và cân bằng hormone. Bên cạnh đó, đảm bảo chất lượng của giấc ngủ bằng cách tắt thiết bị điện tử trước khi ngủ và tạo một môi trường yên tĩnh và thoáng đãng trong phòng ngủ.
Thư giãn và giảm căng thẳng
Một số phương pháp thư giãn hiệu quả để giảm triệu chứng tiền mãn kinh là yoga, massage, thở sâu, các bài tập giãn cơ để giảm căng thẳng và cải thiện giấc ngủ [15]. Một phương pháp trị liệu tâm lý hay được sử dụng để giảm triệu chứng tiền mãn kinh là CBT (Cognitive Behavioral Therapy). CBT hỗ trợ phụ nữ thay đổi suy nghĩ và hành vi tích cực, giúp giảm lo lắng, trầm cảm và khó ngủ [16].
Phương pháp thay thế hormone tự nhiên
HRT (Hormone Replacement Therapy) là một phương pháp điều trị phổ biến cho tiền mãn kinh. Là quá trình sử dụng hormone như estrogen và progesterone để thay thế các hormone tự nhiên bị giảm trong cơ thể. Tuy nhiên, sử dụng HRT chỉ áp dụng trong trường hợp đặc biệt và có chỉ định của bác sĩ chuyên môn [17].
Ngoài việc sử dụng HRT, một số loại thực phẩm tự nhiên chứa hormone hoặc phytoestrogen, một loại chất có tương tự hormone estrogen, mà phụ nữ có thể quan tâm như đậu, hạt lanh, đậu nành, lạc, mầm lúa mì và các loại hạt khác [18].
Sử dụng thuốc giảm triệu chứng
Có một số loại thuốc chống triệu chứng có thể được sử dụng để giảm các triệu chứng tiền mãn kinh như nóng trong và khô âm đạo. Ví dụ thuốc chống cholinergic và thuốc chống viêm không steroid. Các thuốc an thần cũng có thể sử dụng để giảm mất ngủ và cải thiện tâm lý. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần được thăm khám và kê đơn bởi bác sĩ [19].
Sử dụng các sản phẩm thảo dược thiên nhiên
Sản phẩm từ dược liệu thiên nhiên được sử dụng như biện pháp hỗ trợ giảm các triệu chứng tiền mãn kinh. Một số loại thảo dược như đinh lăng, đẳng sâm, hương phụ, đậu đen, đông trùng hạ thảo và cỏ ba lá. Chúng chứa saponin và polysaccharide có khả năng cân bằng nội tiết tố, cải thiện tuần hoàn máu, tăng cường sức đề kháng và giảm mệt mỏi [20].
Một số sản phẩm hỗ trợ giảm các triệu chứng khó chịu cho phụ nữ tiền mãn kinh có thể kể đến như Nước đông trùng hạ thảo Hector sâm và Nước đông trùng hạ thảo Hector collagen. Với thành phần chiết xuất từ dược liệu thiên nhiên đông trùng hạ thảo, đinh lăng, đẳng sâm, chùm ngây hỗ trợ cân bằng nội tiết tố, cải thiện sức khỏe và làn da, hỗ trợ chắc khỏe xương và giảm mệt mỏi hiệu quả.
Hy vọng, thông qua các phương pháp trên, có thể giảm triệu chứng tiền mãn kinh và cải thiện chất lượng cuộc sống tốt hơn.
Tài liệu tham khảo
[1] "The Physiology of Menopause" - The New England Journal of Medicine, Nanette F. Santoro, 2016. DOI: 10.1056/NEJMra1505419.
[2] "Menopause: Biology and Pathobiology", Rogerio A. Lobo, 2009. ISBN: 9780123742717.
[3] "Menopause and Hormone Replacement Therapy" - Journal of Mid-Life Health, Sanjay Kalra, Shashank R. Joshi, 2010. DOI: 10.4103/0976-7800.83239.
[4] "Menopause Symptoms and Their Management" - bài viết trên tạp chí Obstetrics and Gynecology Clinics of North America, Marla E. Lujan, Emily S. Jungheim, 2017. DOI: 10.1016/j.ogc.2017.04.002.
[5] "Changes in Menstrual Cycle Length Prior to and During the Perimenopause" - Obstetrics & Gynecology, Sioban D. Harlow, Bette J. Cauley, 2011. DOI: 10.1097/AOG.0b013e31820ce74b.
[6] "The Menopause Transition and Women's Health at Midlife: A Progress Report from the Study of Women's Health Across the Nation (SWAN)" - Siobán D. Harlow, Rachel Hess. 2005. DOI: 10.1097/01.GME.0000177878.14856.8d.
[7] "Sleep Disturbances during the Menopausal Transition and Early Postmenopause: Observations from the Seattle Midlife Women's Health Study" - Hadine Joffe, Sybil L. Crawford, et al. 2000. DOI: 10.1093/sleep/23.5.591.
[8] "Vasomotor Symptoms in Women Transitioning into Menopause: A Longitudinal Analysis" - Menopause. Gail A. Greendale, Ellen B. Gold, 1999. DOI: 10.1097/00042192-199922060-00007.
[9] Trueb, R.M., 2018. Aging of hair. J Investig Dermatol Symp Proc, 19(2), S55-S59.
[10] Rzepka et al., 2017. Skin Changes in Perimenopausal and Postmenopausal Women. Prz Menopauzalny, 16(1), 33-37.
[11] Compston, J. E., & Flahive, J. (2014). Hormone therapy and the skeleton. Maturitas, 78(3), 189-193.
[12] Seeman, E. (2008). Pathogenesis of bone fragility in women and men. The Lancet, 371(9613), 1527-1535.
[13] "Bone Mineral Density Changes During the Menopause Transition in a Multiethnic Cohort of Women" - Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. Gail A. Greendale, Mei-Hua Huang. 2012. DOI: 10.1210/jc.2011-3376.
[14] "Lifestyle Factors and Reproductive Health: Taking Control of Your Fertility" - Reproduction, Fertility, and Development. Caroline D. Gargett. 2011. DOI: 10.1071/rd11148.
[15] "Yoga as an Intervention for Psychological Symptoms Following Traumatic Brain Injury: A Randomized Controlled Trial" - bài viết trên tạp chí Rehabilitation Psychology, Karen G. Langer, Patricia J. Dijkers. 2016. DOI: 10.1037/rep0000121.
[16] "Cognitive Behavioral Therapy for Menopausal Symptoms (CBT-Meno): A Randomized Controlled Trial" - bài viết trên tạp chí Menopause. Myra S. Hunter, Melanie Smith. 2010. DOI: 10.1097/gme.0b013e3181c5727a.
[17] "Hormone Therapy in Postmenopausal Women: A Critical Review" - Therapeutics and Clinical Risk Management. Lisa L. Ström. 2008. DOI: 10.2147/tcrm.s144.
[18] "Natural Hormone Therapy for Menopause" - bài viết trên tạp chí American Family Physician. Mary Lee, M. Mazzaferri, 2000. PMID: 10950203.
[19] "Nonhormonal Therapies for Hot Flashes in Menopause" - The Journal of the American Medical Association, Jan L. Shifren, Hadine Joffe, 2016. DOI: 10.1001/jama.2016.11716.
[20] "Dietary Supplements for Treating Menopausal Symptoms: A Systematic Review" - Obstetrical & Gynecological Survey, Catherine M. Bevan, Rebecca H. Horner. 2018. DOI: 10.1097/01.ogx.0000547146.65685.5b.