Gan là cơ quan lớn nhất của cơ thể có vai trò dự trữ năng lượng, giúp tiêu hóa thức ăn và loại bỏ chất độc. Việc gan chứa một lượng nhỏ chất béo là hoàn toàn bình thường nhưng lượng mỡ trong gan càng nhiều càng có khả năng gây ra các vấn đề về gan nhiễm mỡ.
Bệnh gan nhiễm mỡ là vấn đề sức khỏe phổ biến do sự tích tụ chất béo chiếm từ 5-15% tổng trọng lượng của gan. Gan nhiễm mỡ thường diễn ra âm thầm, khó biểu hiện triệu chứng nên nhiều người không phát hiện ra, tình trạng nặng có thể gây viêm gan, xơ gan, suy gan.
1. PHÂN LOẠI GAN NHIỄM MỠ
Có hai dạng chính của bệnh gan nhiễm mỡ: bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) và bệnh gan nhiễm mỡ do rượu (ALD).
Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) chia thành 2 dạng:
+ Gan nhiễm mỡ đơn thuần: Chất béo bị tích tụ trong gan nhưng không gây viêm và tổn thương tế bào gan. Gan nhiễm mỡ phần lớn không gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
+ Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH): Gan đã bị viêm và có thể gây tổn thương tế bào. Tình trạng này có thể tiến triển tới xơ gan, suy gan, ung thư gan.
Gan nhiễm mỡ do rượu (ALD): Với những người hay uống rượu bia, gan nhiễm mỡ thường gặp đầu tiên. Nếu người bệnh tiếp tục uống tình trạng bệnh sẽ tồi tệ hơn và chuyển thành viêm gan do rượu hoặc xơ gan do rượu.
+ Viêm gan do rượu: Gan bị viêm, sưng lên gây sốt, buồn nôn, đau bụng, vàng da.
+ Xơ gan do rượu: Viêm dai dẳng để lại sẹo làm suy giảm khả năng hoạt động của gan.
2. TRIỆU CHỨNG, NGUYÊN NHÂN
Đa số các trường hợp, gan nhiễm mỡ thường không gây ra các triệu chứng đáng chú ý. Một số triệu chứng có thể gặp:
+ Mệt mỏi, ăn không ngon, buồn nôn
+ Đau bụng, đặc biệt là ở vùng bụng trên bên phải
+ Ngứa, vàng da, vàng mắt
Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu, nguyên nhân chính gây tích tụ mỡ là do uống nhiều rượu. Còn bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu có thể bao gồm các nguyên nhân sau:
+ Thừa cân hoặc béo phì, hàm lượng lipid trong máu cao
+ Kháng insulin
+ Lượng đường trong máu cao
3. HẠN CHẾ BỆNH GAN NHIỄM MỠ
- Chế độ ăn uống cân bằng, đủ chất:
Nên dùng các loại thực phẩm: các loại trái cây, rau, đậu, các loại hạt cung cấp chất xơ và chất chống oxy hóa giúp kiểm soát cân nặng tốt hơn. Thực phẩm giàu chất béo không bão hòa (oliu, bơ,…) và thực phẩm giàu omega 3 (cá hồi, hạt chia, hạt óc chó,…) có chứa các hợp chất chống viêm bảo vệ khỏi tổn thương gan.
Hạn chế các loại thực phẩm: rượu, bia, đồ uống có đường, trái cây và rau củ bị phun nhiều thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ, sản phẩm đóng gói chứa chất bảo quản, đồ ăn chứa nhiều cholesterol (phủ tạng, gia cầm).
- Bổ sung vitamin E, vitamin C, vitamin D, anthocyanin, resveratrol, trà xanh, đông trùng hạ thảo,… hỗ trợ ngăn ngừa bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
- Tập thể dục thường xuyên để duy trì cân nặng phù hợp, tránh căng thẳng, ngủ đủ giấc,…
- Khám sức khỏe, kiểm tra cân nặng, lượng cholesterol, đường máu định kì
4. ĐÔNG TRÙNG HẠ THẢO VÀ GAN NHIỄM MỠ
Đông trùng hạ thảo được biết đến là dược liệu tác dụng tốt đến gan và có hiệu quả trong việc ngăn ngừa các yếu tố dẫn đến gan nhiễm mỡ:
- Điều hòa chuyển hóa lipid: Đông trùng hạ thảo làm tăng đáp ứng leptin (là chất do các tế bào mỡ sản xuất ra) ở vùng não giúp kiểm soát lượng ăn vào cơ thể giúp giảm mỡ, giảm trọng lượng cơ thể.
- Chống viêm: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng các chất trung gian gây viêm (TNF-α, IL-6, IL-1β) ở gan được sản xuất quá mức trong gan nhiễm mỡ và đẩy nhanh tiển triển bệnh NAFLD. Đông trùng hạ thảo ức chế các chất trung gian gây viêm làm giảm viêm và giảm mức độ nặng của bệnh.
- Đông trùng hạ thảo làm giảm nồng độ ALT, AST, TG, LDL-C trong huyết thanh, làm tăng mức HDL-C giảm tích tụ Cholesterol trong gan.
- Kiểm soát đường huyết, cải thiện độ nhạy insulin
- Kích hoạt quá trình oxy hóa acid béo - là quá trình trong đó acid béo bị phá vỡ và chuyển hóa thành năng lượng
Sản phẩm Hector sâm và Hector nang chứa thành phần Đông trùng hạ thảo đã được chứng minh làm giảm hoạt độ men gan AST-ALT, làm giảm hàm lượng MDA, ức chế quá trình peroxy hóa lipid tế bào gan. Sử dụng mỗi ngày 1-2 lọ Hector sâm hoặc 1-2 viên nang Hector để bảo vệ gan, hỗ trợ ngăn ngừa gan nhiễm mỡ.
Xem thêm: Đông trùng hạ thảo và lợi ích đối với lá gan
Tài liệu tham khảo:
[1] Choi, H. N., Jang, Y. H., Kim, M. J., Seo, M. J., Kang, B. W., Jeong, Y. K., & Kim, J. I. (2014). Cordyceps militaris alleviates non-alcoholic fatty liver disease in ob/ob mice. Nutrition research and practice, 8(2), 172-176.
[2] Dai, D. L., Shen, W., Yu, H. F., Guan, X. Q., & Yi, Y. F. (2006). Effect of Cordyceps sinensis on uncoupling protein 2 in experimental rats with nonalcoholic fatty liver. Journal of health science, 52(4), 390-396.
[3] Yang, Z., Dai, D., & Shen, W. (2003). Effect of cordyceps sinensis and reduced glutathione on experimental mouse model with non-alcoholic fatty liver disease. Journal of Third Military Medical University.
[4] Peng, J., Li, X., Feng, Q., Chen, L., Xu, L., & Hu, Y. (2013). Anti-fibrotic effect of Cordyceps sinensis polysaccharide: Inhibiting HSC activation, TGF-β1/Smad signalling, MMPs and TIMPs. Experimental biology and medicine, 238(6), 668-677.
[5] Gong, X., Li, T., Wan, R., & Sha, L. (2021). Cordycepin attenuates high-fat diet-induced non-alcoholic fatty liver disease via down-regulation of lipid metabolism and inflammatory responses. International Immunopharmacology, 91, 107173.
[6] https://draxe.com/health/fatty-liver-disease/