Gan là tạng lớn nhất, đồng thời cũng là tuyến tiêu hoá lớn nhất trong cơ thể. Nó chiếm khoảng 5% trọng lượng của bạn với khối lượng chừng 1,2 -1,6 kg. Lá gan có thể chất mềm, màu đỏ sẫm, bề mặt nhẵn bóng, đồng nhất. Vị trí lá gan nằm trong ổ bụng, ngay dưới cơ hoành. Gan nằm bên phải dạ dày và tạo nên giường túi mật.
Gan là một trong số ít tạng có khả năng phục hồi nhu mô bị mất. Nếu khối lượng gan bị mất dưới 25% (khoảng 1/4 lá gan), tạng này vẫn có thể khôi phục hồi toàn, Đây là cơ sở quan trọng trong các thủ thuật ghép gan, cắt bỏ gan xơ hoặc khối u ở gan.
Vai trò của lá gan đối với cơ thể
Lá gan đóng nhiều vai trò quan trọng nhằm duy trì sự sống của cơ thể bao gồm: Tổng hợp, dự trữ, chuyển hoá, giải độc, tạo và dự trữ máu.
1. Biến đổi thức ăn thành những chất cần thiết cho sự sống và phát triển
Lá gan của bạn đóng một vai trò chính yếu trong việc biến đổi thức ăn thành những chất thiết yếu cho cuộc sống. Tất cả lượng máu đi ra từ dạ dày và ruột đều phải đi qua gan trước khi tới phần còn lại của cơ thể. Như vậy lá gan nằm ở một vị trí chiến lược để chuyển đổi thực phẩm được hấp thụ từ đường tiêu hóa thành các dạng mà cơ thể có thể sử dụng một cách dễ dàng. Khi thức ăn và thuốc đi đến gan, 1 loạt hoạt động bao gồm chuyển hoá, dự trữ, tổng hợp, giải độc sẽ được thực hiện.
- Gan sản xuất bài bài tiết mật để tiêu hoá các loại mỡ.
- Gan tổng hợp hoặc sản xuất 1 số loại lipid cần thiết cho cơ thể (cholesterol, triglycerid, HDL…) hoặc thoái hoá 1 số lipd xấu như (LDL, VLDL…). Gan cũng điều hòa sự vận chuyển mỡ dự trữ
- Gan chuyển hoá Carbonhydrate:
+Tân tạo đường: tổng hợp glucose từ một số amino acid, lactate hoặc glycerol. Quá trình này nhằm bổ sung lượng glucose còn thiếu hụt so với nhu cầu của cơ thể.
+Tạo glycogen: tổng hợp glycogen từ glucose. Glycogen được dự trữ trong gan cho đến khi cơ thể cần
+Phân giải glycogen: tạo glucose từ glycogen để cung cấp năng lượng cho cơ thể
+Giáng hóa insulin và các hormone khác: Giảm vận chuyển Insullin vào các mô, cơ quan do đường máu giảm.
- Sản xuất ra protein mới cho cơ thể từ các nguyên liệu cho sẵn (acid amin)
- Gan giúp chuyển hoá rượu và các chất cồn trong máu
- Gan dự trữ rất nhiều chất quan trọng khác gồm acid folic, vitamin B12, sắt và đồng
2. Chuyển hóa các thuốc được hấp thụ từ đường tiêu hóa
Tất các thuốc được hấp thu qua đường tiêu hoá đều qua gan trước khi vào máu để đến mô đích. Hầu hết các loại thuốc này đều chuyển hoá ít nhiều ở gan. Việc chuyển hoá thuốc đôi khi có lợi (chuyển hoá tiền chất thành hoạt chất có tác dụng). Nhưng nhiều trường hợp, chuyển hoá qua gan làm giảm hoạt tính của thuốc. Điều này buộc thuốc phải thiết kế 1 liều lượng lớn hơn nhiều so với nhu cầu của cơ thể.
3. Chức năng giải độc
Các chất độc hoặc dư thừa của thực phẩm sau khi tiêu hoá hoặc chất độc nội sinh đều phải qua gan trước khi đi nuôi dưỡng toàn cơ thể. Tại đây, gan đóng vai trò như 1 rào chắn hiệu quả giúp bắt giữ những chất độc hại và dư thừa.
Tại gan, các chất này được chuyển hoá thành các chất vô hại và dễ dàng bị loại bỏ trong quá trình lọc máu tại thận. Ví dụ, Gan chuyển hoá ure (1 sản phẩm thoái phân của Protein) thành urea. Chất này dễ dàng được lọc tại thận và loại bỏ qua đường tiểu.
4. Vai trò của gan trong tổng hợp, dự trữ các chất đông máu và chống đông máu
Gan dự trữ vitamin K và sản xuất ra nhiều yếu tố đông máu, gồm fibrrinogen (yếu tố I), prothrombin (yếu tố II), proaccelerin (yếu tố V), proconvectin (yếu tố VII), yếu tố chống ưa chảy máu A (yếu tố VIII), yếu tố christmas (yếu tố IX). Do đó khi suy gan thường bị rối loạn đông máu.
Gan cũng tạo nên một lượng lớn chất có tác dụng chống đông máu là heparin.
5. Vai trò của lá gan trong tạo máu và dự trữ máu
Từ tháng thứ ba đến cuối thời kỳ thai nghén, gan là cơ quan chính sản xuất hồng cầu của bào thai.
Sau khi đứa trẻ ra đời, tuỷ xương đảm nhận chức năng sản xuất hồng cầu cho cơ thể. Lúc này gan là nơi sản xuất các protein cần thiết cho sự tổng hợp hồng cầu như globin, các lipoprotein, phospholipid; dự trữ một lượng lớn vitamin B12, acid folic và sắt dưới dạng ferritin.
Ở gan có hệ thống xoang mạch rộng lớn, bình thường chứa # 500ml máu và gan có thể chứa tới 2 lít máu. Lượng máu này sẽ được huy động vào tuần hoàn khi cần thiết.
6. Chức năng tạo mật là vai trò quan trọng của lá gan
Gan cũng tạo ra mật, một chất dịch màu nâu hơi xanh lục cần thiết cho sự tiêu hóa. Mật được dự trữ trong túi mật. Túi mật cô đặc và tiết mật vào trong ruột, giúp tiêu hoá mỡ.